คำถามที่ผมพบบ่อยที่สุดอีกคำถามนึง ระหว่างสนทนาทางข้อความกับชาวฟิล์ม ก็คือเรื่องจะเลือกฟิล์มไปใช้ยังไงดี ตัวเลือกหลักๆคงจะเป็น สีสัน ตัวเลือกรองคงจะเป็น ราคา แต่อีกตัวเลือกนึงที่ไม่ค่อยมีคนพูดคือ ISO
การเขียนบทความนี้ก็เหมือนทบทวนความรู้อันน้อยนิดของผมไปด้วยครับ ถ้าตรงไหนผิดพลาดไปต้องขออภัยกันไว้ก่อนเลย. อ่ะมา ISO คือไร
กล้องฟิล์มหลายๆตัวไม่ค่อยเห็นคำว่า ISO แต่จะเห็นคำว่า ASA ,DIN เท่าที่ผมเข้าใจ ตัวย่อต่างๆมันเป็นมาตรฐานของแต่ละประเทศ แต่ ISO เป็นค่าที่เป็นสากลที่มาใช้ภายหลังครับ ดังนั้นขอเรียกว่า ISO ก็แล้วกันนะ ISO คือค่า “ความไวของแสง” โดยมีตัวเลขใช้แทนค่าความไวนี้ สูงๆต่ำๆต่างกันไปในส่วนของตัวเลขที่เราจะเห็นก็คือเลขประมาณนี้
25-50-100-200-400-800-1600-3200
ค่าตัวเลขทุกตัวที่เห็นมีระยะห่างที่เราเรียกว่า stop โดยแต่ละตัวห่างกัน 1 stop นะครับ คือเพิ่มขึ้นเท่าตัว หรือลดลงเท่าตัว เป็นระยะห่างที่เค้าเรียกว่า แบบ Full คือเต็ม stop ซึ่งจริงๆจะมีแบบซอยย่อยครึ่งนึง และแบบซอยย่อย 3 ส่วนด้วย แต่ขอพูดแบบ Full ไปก่อนนะครับเพื่อให้เรายุ่งกับตัวเลขน้อยๆไปก่อน
และไอ้เลขพวกนี้แหละครับจะโชว์ให้เราเห็นกันได้ที่กล่องฟิล์ม กลักฟิล์ม หรือที่ชื่อของฟิล์มรุ่นนั้นๆ
แล้วมันมีผลยังไงกับการถ่ายรูป
ผมขอตอบด้วยคำถามเหล่านี้ครับ
“พี่พี่ หนูจะไปเที่ยวทะเล เอาฟิล์มอะไรไปดีคะ”
“น้าครับ มีฟิล์มอะไรถ่ายกลางคืนสวยๆบ้างครับ”
คำถามพวกนี้อาจจะต้องใช้เรื่อง ISO ของฟิล์มมาตอบก่อนครับ
เช่นจะไปทะเลใช้ฟิล์มอะไร?
เราก็หลับตานึกภาพ ทะเล-หาดทราย-สายลม. ในสภาพปกติเวลาเราเดินทางไปทะเลกัน เราอาจจะไปถึงสายๆ ถ้าไกลหน่อยก็อาจจะถึงเที่ยงๆบ่ายๆ เงยหน้าทีนึงจะเจอแดดเปรี้ยงๆโคตรจะร้อน แน่นอน แปลว่า ส่วนใหญ่เวลาเราเที่ยวทะเล “น่าจะ” เจอแสงเยอะๆคือสว่างมากๆ เราน่าจะเลือกฟิล์มที่มี ISO ต่ำๆได้ เช่น 100 ,200
แล้วถ้าเราไปทะเลตอนเย็นล่ะ? เอาละงานเข้า คือตอนเย็นแสงจะน้อยกว่ากลางวันแหงๆ ฟิล์ม ISO 100-200 อาจจะเอาไม่อยู่ งั้นจัด 400, 800 ละกัน จะได้ค่าความไวแสงที่มากกว่าเดิม
เพราะฉะนั้นเราอาจจะต้องวางแผนการถ่ายภาพโดยใช้ฟิล์มมากกว่า 1 ม้วน ช่วงเช้าถึงเย็น ถ้าคิดว่าฉันถ่ายเกิน 36 รูปแน่นอน ก็อาจจะเซฟๆ ใช้ฟิล์ม 400 ก็ยังไหว ครอบคุมสภาพแสงทั่วๆไปได้ดี แต่ต้องระวังช่วงเย็นหรือช่วงที่เราเข้าในร่ม พอแสงน้อยโอกาสที่ภาพจะเบลอมีสูงมาก ถือกล้องนิ่งๆหรือไม่ก็ใช้ขาตั้งกล้องช่วย ถ้าไม่มีขาตั้งก็ตั้งบนบ่าเพื่อน ไม่มีเพื่อนก็ตั้งบนโต๊ะ ถ่ายเอา พอช่วงดึกก็เปลี่ยนเป็นฟิล์ม ISO สูงโดยใช้ 1600 แทน อะไรประมาณนี้. หรือไม่ก็เนียนๆยืมกล้องเพื่อนมาอีกตัว ตัวนึงใส่ ISO ต่ำ ตัวนึงใส่ ISO สูง สลับกันไป โดยไม่ต้องรีบถ่ายจนเกินไป
สรุปว่า ISO ต่ำๆ เหมาะกับที่แสงเยอะๆ ISO สูงๆเหมาะกับที่แสงน้อยๆ
จริงๆเรื่องของ ISO มันเกี่ยวพันกับเรื่อง f. Stop และ Speed shutter กันแบบแยกไม่ออกครับ แต่คงใช้เวลาอ่านกันพอสมควรกว่าจะสนุกกับเรื่องพวกนี้ได้ ไว้ค่อยเขียนอีกทีครับขอเวลาเรียบเรียงหน่อย แต่พูดคร่าวๆก่อนได้ว่า ISO ที่สูงขึ้น ทำให้ Speed shutter เราสูงขึ้น การได้ Speed ที่สูงขึ้นนี้ ทำให้เรามีโอกาสได้ภาพ ที่ “นิ่ง” ขึ้น. แต่ภาพก็มีหลายแบบ ภาพที่แสดงความเคลื่อนไหว จาก Speed ที่ต่ำลง ก็สวยมากนะครับ
ฝากไว้แค่นี้ก่อนนะครับ บทความเล็กๆนี้อาจจะช่วยให้เลือกฟิล์ม จาก ISO ได้ตรงกับ สิ่งที่เราจะถ่ายได้นะครับ
ขอบคุณมากครับ